Αυτοκαταστροφικές -Αυτοκτονικές Συμπεριφορές

Εισήγηση της  Κοινωνικής Λειτουργού  Γεωργίας Ψαράκη στο Επιστημονικό Συμπόσιο : Αυτοκτονικότητα και Αυτοκαταστροφικές Συμπεριφορές. Νεότερες εξελίξεις στην πρόληψη και τη Θεραπευτική Αντιμετώπιση, που διοργάνωσε η Κλίμακα και η ΕΕΘΣ ,11- 13 Νοεμβρίου 2011.



Θέμα:  Δουλεύοντας με γυναίκες που εκδηλώνουν αυτοκαταστροφικές  ή αυτοκτονικές συμπεριφορές


Εκπροσωπώντας το Κατ/μα Κράτησης Γυναικών  ευχαριστούμε  τους διοργανωτές για την πρόσκληση και την ευκαιρία να μοιραστούμε εμπειρίες  πάνω σε θέματα ψυχικής υγείας των εγκλείστων γυναικών και κυρίως την εργασία  σε θέμα ταμπού εκείνο της αυτοκτονικής ή αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς κρατουμένων.
            Εξαιρετικά λυπηρό είναι να αποτελούν οι αυτοκτονίες την πρώτη αιτία θανάτου στις Ελληνικές Φυλακές και οι αυτοτραυματισμοί  να αποτελούν το συχνότατο εκείνο φαινόμενο  που θέτει ανθρώπους σε οριακές  καταστάσεις.
            Μεγάλο σοκ  είχαμε το έτος 2002  όταν πέθαναν τρία νέα κορίτσια από  χρήση ναρκωτικών στο Κατάστημα Κορυδαλλού, ήταν ίσως η αφορμή  να ενσκήψουμε με ιδιαίτερη  ευαισθησία  και διερευνητική ματιά    στο Θέμα που μας απασχολεί . Διερεύνηση όχι μονάχα  για τα λάθη  μας αλλά και για τις θετικές πρακτικές .
            Κοινά αποδεκτή διαπίστωση είναι ότι το Σωφρονιστικό μας σύστημα απέχει πολύ από το πνεύμα του Νομοθέτη  και την ουσιαστική  εξατομικευμένη  παρέμβαση στο πρόσωπο που εκδηλώνει παραβατική συμπεριφορά, όπως τουλάχιστον  είναι στην συνείδηση  των επαγγελματιών ψυχικής υγείας που εργάζονται στα Καταστήματα Κράτησης.
            Η εμπειρία και οι διαπιστώσεις  που θα μοιραστώ μαζί σας προέρχεται από την μακρόχρονη εργασία μου στη Φυλακή Γυναικών. Είναι ο χώρος που κρατείται η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών που έχουν καταδικαστεί για παραβατική συμπεριφορά στη Χώρα μας.  Από τις Φυλακές Αβέρωφ, οι Γυναικείες  Φυλακές μεταφέρθηκαν στο Συγκρότημα Φυλακών Κορυδαλλού .Το έτος 2008 χωρίστηκαν και στον Κορυδαλλό έμειναν μόνο οι υπόδικες γυναίκες.
            Το Κατάστημα Κράτησης Γυναικών  Ελεώνα Θήβας, όπου εργάζομαι  λειτουργεί από το Μάιο του 2008 στον  Ελεώνα Θήβας ,όπου μεταφέρθηκε  από τον Κορυδαλλό  (380 περίπου γυναίκες) . Στη «δύναμή μας» όπως αναφέρεται στα δελτία,  περιλαμβάνονται ανήλικα κορίτσια, μητέρες με τα φιλοξενούμενα παιδιά τους που είναι μέχρι 3 ετών, γυναίκες σε ειδική κράτηση για θέματα απέλασης από τη Χώρα,  γυναίκες με προβλήματα ψυχικής ή και σωματικής υγείας, υπερήλικες και περισσότερο βεβαία, νέες γυναίκες που βρίσκονται στη κυρίως παραγωγική ηλικία.
Εξαιρετικά μεγάλος αριθμός αντιμετωπίζει προβλήματα ψυχικής και σωματικής  υγείας, τοξικής εξάρτησης  και  δυσκολίες προσαρμογής. Η ιδιαιτερότητά μας ως Κατάστημα για γυναίκες  αντί όπως αναμένουμε, να αυξάνονται οι παροχές φροντίδας από μέρους της πολιτείας, αντίθετα είναι εξαιρετικά μειωμένες . Κύρια δικαιολογία είναι ότι ο πληθυσμός  των γυναικών στο σύνολο των  κρατούμενων  είναι μικρός.
 Έτσι ούτε ειδικό πλαίσιο για τα κορίτσια εφηβικής και μετεφηβικής ηλικίας υπάρχει , ούτε ψυχιατρείο (παρά ελάχιστες κλίνες στο Ψυχιατρείο Κρατουμένων, τελευταία),  ούτε νοσοκομείο, ούτε αγροτική φυλακή , ούτε  τμήμα για ημιελεύθερη διαβίωση  , ούτε τμήματα σε περιφερειακές Φυλακές για έκτιση ποινών, ώστε να βρίσκονται κοντά στις οικογένειες τους , ούτε  ….ούτε …ούτε, μακρύς ο κατάλογος.
            Διαπιστώνουμε καθημερινά ότι τα άτομα που κρατούνται  έχουν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που προϋπήρχαν της κράτησής τους, εκείνα που δημιουργεί  η κράτησή τους  (σε επίπεδο ατομικό , οικογενειακό, κοινωνικό) καθώς και προβλήματα κοινωνικού αποκλεισμού στη συνέχεια με την αποφυλάκιση.
            Η κατάσταση του να εργάζεσαι  με φυλακισμένα  και αποφυλακισμένα άτομα είναι δύσκολη και ιδανικές λύσεις δεν υπάρχουν. Εφόδιά μας είναι ο εαυτός και τα συναισθήματά μας, οι αξίες ζωής που έχουμε, τα όρια και οι κανόνες,  ο σεβασμός και η φροντίδα προς τον εξυπηρετούμενο.
Θα τολμήσω ένα ταξίδι στο χρόνο περιγράφοντας εμπειρία  που μας δυσκόλεψε ιδιαίτερα.  Ο χρόνος μετρά διαφορετικά στη Φυλακή, με ρυθμούς αργότερους απ’ ότι έχουμε συνηθίσει γι’ αυτό επιτρέψτε μου να «φωτογραφήσω»  το παρελθόν μας.
 Η Μαρία* ηλικίας 45 ετών  κρατήθηκε από 1998 έως το 2007 και εξέτισε ποινή 14 ετών εγκλεισμού σε Ψυχιατρικό Κατάστημα για ανθρωποκτονία σε βάρος της 14 χρονης κόρης της. Διαπιστωμένη η νόσος, «ψυχωσική κατάθλιψη στα πλαίσια σχιζοσυναισθηματικής διαταραχής » ακουστικές ψευδαισθήσεις, σκέψεις θανάτου, απόπειρες αυτοκτονίας.
 Δεν υπάρχει  Ψυχιατρικό Κατάστημα για γυναίκες και το Τμήμα Εγκλεισμού στη Φυλακή Γυναικών, εικονικό.  
Η πραγματικότητα με την Μαρία στη Φυλακή Γυναικών Κορυδαλλού να  βρίσκεται σε θάλαμο 20 ατόμων , σκεπασμένη με την κουβέρτα , χωρίς να τρώει, χωρίς να  μιλάει και  με  έντονη μομφή και ύβρεις από μέρους των συγκροτούμενων για το αδίκημα. Η ηθική είναι μεγαλύτερη μέσα στη Φυλακή  ως άμυνα « κρατάω την ταυτότητά μου, εγώ δεν ταυτίζομαι με την πράξη μου, δεν ανήκω εδώ, συνεχίζω να ζω » .
Μόνιμος ψυχίατρος δεν υπήρχε . Δύο οι συμβασιούχοι Ψυχίατροι ερχόταν σε ακανόνιστα χρονικά διαστήματα (2-3 φορές το μήνα) και  σε μία ώρα που διέθεταν είχαν  να εξετάσουν 40 γυναίκες ,    αμειβόταν με 15 € για κάθε επίσκεψη στο Κατάστημα.
Κυρίως συνταγογραφούσαν  στα δύο λεπτά που αναλογεί στην καθεμία  και δεν έμπαιναν στη διαδικασία αντιπαράθεσης με  τοξικιοεξαρτημένες κρατούμενες που επέλεγαν με τεράστια φορτικότητα και επιμονή την αγωγή φαρμάκων που θα τους χορηγούνταν .
10.000 € το μήνα  ήταν το κόστος  των συνταγογραφούμενων φαρμάκων . Πρόσωπα που επαίρναν μέχρι και 17 φάρμακα τη μέρα. Άραγε, πόσο θεραπευτικοί  είμαστε;
Συχνότατες οι υποτροπές της Μαρίας, όπως και οι διαπληκτισμοί με άλλες κρατούμενες. Μεγάλη επικινδυνότητα για αυτοκτονία. Στόχοι της υπηρεσίας μας η  ανάπτυξη ικανοποιητικής σχέσης με την Κοινωνική Λειτουργό , η ανάδυση θετικών στοιχείων της προσωπικότητας και αναζήτηση δεξιοτήτων, η κινητοποίηση της Μαρίας, η δημιουργική απασχόληση  και η μη παραμονή της στο Θάλαμο πολλές ώρες. Τοποθετήθηκε στο Εργαστήριο Ζωγραφικής , οπού καλλιέργησε κλίση στην τέχνη της Ζωγραφικής, - δεν είχε ασχοληθεί στο παρελθόν. Χορηγήθηκε φαρμακευτική αγωγή, μειώθηκαν οι υποτροπές της νόσου αλλά δεν εξαλειφθήκαν. Κατά διαστήματα υπήρχαν υποτροπές και γινόταν παραπομπή σε ψυχιατρικό Νοσοκομείο . Ευτυχώς κάποιες φορές το Δρομοκαϊτείο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο μέχρι και σήμερα κατά τις εφημερίες,  κρατά  για λίγες ημέρες περιστατικά που βρίσκονται σε κρίση . 
Ο ασθενής παραμένει φρουρούμενος από αστυνομικούς και η παρουσία ένστολων υποτροπιάζει άλλους ασθενείς που βρίσκονται σε κρίση. Επίσης καθημερινά χρειάζονται για φρούρηση 3 τουλάχιστον φρουροί που με δεδομένη την έλλειψη προσωπικού που και οι ίδιοι έχουν , πιέζουν τους γιατρούς για άμεσο εξιτήριο.
            Η εργασία στο Εργαστήριο ζωγραφικής αποδείχτηκε σανίδα σωτηρίας για τη Μαρία. Η εργασία, η  δημιουργικότητα, η σχέση της με την εκπαιδεύτρια κ. Ισαριώτου, οι ομάδες συζήτησης που γινόταν μία φορά την εβδομάδα από εθελόντριες ,ειδικούς ψυχοθεραπευτές , οι σχέσεις της με τις συγκρατούμενές της στο Εργαστήρι ,ίσως και τα βραβεία που έλαβε στις πανελλήνιες εκθέσεις χειροτεχνίας, η επιλογή της από τις συγκρατούμενες ως επιμελήτρια του εργαστηρίου - που έγινε χωρίς να της χαριστούν-  δημιούργησαν συνθήκες που αξιοποίησε η Βαλεντίνα για την αύξηση της λειτουργικότητάς της.
Ζούσαμε την άνοιξη που παρά τις μπόρες ήταν γεμάτη χρώματα και ελπίδα.
            Σας μεταφέρω  λόγια της Ομάδας  που έγραψαν τότε  οι εργαζόμενες για το Εργαστήρι Ζωγραφικής :« η συμμετοχή στο Εργαστήρι  προσφέρει  άνεση, γαλήνη, κίνηση και δημιουργικότητα. Αυτή η δημιουργικότητα είναι για μας το παν. Ζώντας εκεί, είναι σαν να ζούμε στον ονειρεμένο κόσμο που δημιουργεί η φαντασία αφήνοντας το δικό μας χνάρι, το δικό μας αποτύπωμα το οποίο μένει όχι μόνο στον τοίχο αλλά  και στις ψυχές όλων μας. Η μάθηση, η δημιουργικότητα, η εφευρετικότητα και η κίνηση είναι η πνοή μας, για να συνεχίσουμε κάποιες δραστηριότητες και έξω με τη θύμηση ότι το Εργαστήρι Ζωγραφικής ήταν η Δαμασκός του Παύλου . Η ζωή μας όλη έχει πάρει μια ιδιαίτερη πνοή, δουλεύοντας εκεί . Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι καλύπτονται τα στοιχειώδη  έξοδα  της διαβίωσής μας αξιοπρεπώς , αλλά κυρίως η ενασχόληση μας  δίνει  κουράγιο. Μέσα από την ικανοποίηση της δημιουργίας ανεβαίνει η αυτοεκτίμησή μας … »
            Η Μαρία αποφυλακίστηκε τον Ιούλιο του 2007. Παρέμεινε για  λίγο στο ΨΝΑ όπως όρισε η απόφαση αποφυλάκισης, της είχαν παραχωρήσει δωμάτιο για ζωγραφική και αργότερα πήρε εξιτήριο και επέστρεψε στο οικογενειακό της περιβάλλον. Δεν μάθαμε κάτι περισσότερο.
           
            Στο Κατάστημά μας  , έχοντας  εμπειρία  και πεποίθησή  ότι ο άνθρωπος έχει απεριόριστες πηγές για αλλαγή και αυτοκατευθυνόμενη συμπεριφορά εφόσον του προσφερθεί το κατάλληλο κλίμα (γνήσια και διαυγής σχέση, θετική αποδοχή, ενσυναισθηματική κατανόησή του) θέτουμε ως στόχους τα παραπάνω και αναπτύσσουμε  συνεργασίες - μία από τις οποίες είναι και αυτή με την Κλίμακα, τον κ. Κατσαδόρο, την κα. Γαρώνη …  -  αναπτύσσουμε δομές και δράσεις που αναδύονται από επιθυμίες των εξυπηρετούμενων γυναικών.
Ελπίζοντας να μη σας κουράσω, θα μιλήσω για το πώς λειτουργούμε στο Κατάστημα Κράτησης ώστε να δημιουργούμε κατάλληλες ψυχοπροφυλακτικές συνθήκες.
            Θεωρούμε λοιπόν, μέλημά μας την προάσπιση της  ανθρώπινης  αξιοπρέπειας αλλά και τη διαμόρφωση συνθηκών διαβίωσης που την προάγουν.  Η εφαρμογή του νομικού πλαισίου λειτουργίας, η αξιοποίηση των υγειών δυνάμεων  κάθε έγκλειστου προσώπου, η άσκηση του  επαγγελματικού ρόλου σύμφωνα με τη δεοντολογία και τις επιταγές των ανθρωπιστικών επιστημών, η επαφή και συνεργασία με το κοινωνικό πλαίσιο , συνθέτουν τον τρόπο που έχουμε επιλέξει να εργαζόμαστε.
Το επιστημονικό προσωπικό  απαρτίζεται από 4 Κοινωνικούς Λειτουργούς και  2 ψυχολόγους. Μέσω της συμβουλευτικής και ψυχολογικής στήριξης που προσφέρουμε , της ανάπτυξης ειδικών προγραμμάτων και δράσεων, επιθυμούμε να συνδράμουμε στην αξιοποίηση αυτής της εμπειρίας εγκλεισμού, με απώτερο σκοπό την προσωπική ανάπτυξη και κατ’ επέκταση την ομαλή επανένταξη των γυναικών.
Το έτος που διανύουμε  συνεχίζουμε την πιλοτική εφαρμογή χαρακτηρισμού  θαλάμου  ως «θαλάμου  νεοεισερχομένων κρατούμενων», όπου για μικρό χρονικό διάστημα τοποθετούνται όσες γυναίκες εισέρχονται στο Κατάστημά μας, ώστε  να υπάρχει σε εκείνες ειδική ενημέρωση , σταδιακή προσαρμογή στο χώρο κράτησης και επαφή γνωριμίας με το επιστημονικό προσωπικό ώστε  η τοποθέτησή τους σε πτέρυγα – θάλαμο και η τοποθέτηση σε θέση εργασίας (σε περίπτωση που επιθυμούν) να γίνεται  από το αρμόδιο Συμβούλιο Φυλακής  εξατομικευμένα , με βάση την προσωπικότητα και το δυναμικό του προσώπου, με μέριμνα αποφεύγονται εθνικές συσπειρώσεις ή υποομάδες. Επίσης το παραπάνω δρα προληπτικά μιας και οι περισσότερες απόπειρες, από ερευνητικά και εμπειρικά δεδομένα γίνονται στις πρώτες 48 ώρες από την κράτηση και λίγο πριν την αποφυλάκιση .
Το τμήμα της κοινωνικής υπηρεσίας συνεργάζεται  με το τμήμα ψυχολόγων  και πλέον των ειδικών καθηκόντων, δραστηριοποιούνται στον εμπλουτισμό των δανειστικών βιβλιοθηκών που λειτουργούν σε όλες  τις πτέρυγες, με βιβλία και επιτραπέζια παιχνίδια,  στην προμήθεια απαραίτητων ειδών για την αποθήκη ιματισμού απόρων και παροχής ειδών πρώτης ανάγκης στις άπορες κρατούμενες, δημιουργία υποδομής και διεξαγωγή δραστηριοτήτων ψυχαγωγίας, δημιουργικής απασχόλησης, κατάρτισης, επιμόρφωσης,  στον εξωραϊσμό του χώρου διαβίωσης κ.α.  
 Επιγραμματικά αναφέρω προγράμματα και Ομάδες ενδιαφερόντων που λειτουργούν το έτος που διανύουμε:
Για τις έγκλειστες γυναίκες που αντιμετωπίζουν προβλήματα τοξικής εξάρτησης και είναι στη μεγαλύτερη επικινδυνότητα αυτοτραυματισμών και αυτοκτονικής συμπεριφοράς λειτουργούν ακόλουθα «στεγνά» θεραπευτικά Προγράμματα Απεξάρτησης :
Ομάδα προετοιμασίας –κινητοποίησης του θεραπευτικού προγράμματος του Κέντρου Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρατουμένων, που υπάγεται στο  Υπ. Δικαιοσύνης.
Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕ.ΘΕ.Α), όπου λειτουργούν σε καθημερινή βάση το  πρόγραμμα Κοινότητας «ΕΝ  ΔΡΑΣΕΙ», και ομάδα συμβουλευτικής δύο φορές την εβδομάδα.
        Ομάδα στήριξης από τους Ναρκομανείς Ανώνυμους  (Ν.Α.),
Για όλο τον πληθυσμό του Καταστήματος ανάλογα με τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και τις τυπικές προϋποθέσεις όπου προβλέπονται,  λειτουργούν :
Εργαστήριο Ζωγραφικής,
  Πρόγραμμα του  Ι.Ε.Κ. Χαλκίδας, που παρέχει κατάρτιση βοηθού μαγειρικής Τέχνης
Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) , για απόκτηση απολυτηρίου Γυμνασίου
Πρόγραμμα Μαθημάτων στο ΣΔΕ  για απόκτηση τίτλου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης,
Πρόγραμμα στήριξης από καθηγητές, των μαθητριών  που συμμετέχουν στο Λύκειο μέσω του Προγράμματος Κατ’ ιδίαν διδαχθέντων Υπ. Παιδείας,
Πρόγραμμα βοηθητικής διδασκαλίας, των επιτυχόντων σε ΤΕΙ και Πανεπιστημιακές Σχολές.
  Για αλλοδαπές κρατούμενες, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «ΟΔΥΣΣΕΑΣ » του ΙΔΕΚΕ,  για            « Εκπαίδευση των Μεταναστών στην Ελληνική Γλώσσα, την Ιστορία και τον Πολιτισμό»
Ανάλογα επίσης με τα ενδιαφέροντα έχουμε σε μικρές Ομάδες  Δράσεις άθλησης στο Σ.Δ.Ε.  ,Ομάδα μοντέρνου χορού, Ομάδα Θεατρικής παιδείας και έκφρασης, Κινηματογραφική Λέσχη, Λέσχη Ανάγνωσης  ,«Ομάδα μουσικής- εκμάθησης παραδοσιακών οργάνων» ,Ομάδα μαγειρικής, Ομάδα δημιουργικής απασχόλησης "Λόγος και ύφασμα ",  Ομάδες υποστήριξης από Εθελοντές κ.α.
Ολοκληρώθηκε Πρόγραμμα στήριξης γονεϊκότητας από το Ι.Υ.Π.
            Από  Μ.Κ.Ο.  έχουμε προσφορές  εθελοντικής εργασίας παιδιάτρων σε εβδομαδιαία βάση, για την περίθαλψη και εμβολιασμό των φιλοξενούμενων παιδιών των έγκλειστων γυναικών. Ειδικές  εξετάσεις για ευάλωτες Ομάδες πληθυσμού  (τεστ PAP, μαστογραφία , έλεγχο οστικής μάζας κ.α.)
            Στα θέματα ψυχικής υγείας Πραγματοποιήθηκε Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Προσωπικού από τη Μ.Κ.Ο. «ΚΛΙΜΑΚΑ» σε θέματα ψυχικής υγείας γεγονός που προσέδωσε  πολύ χρήσιμες γνώσεις στο προσωπικό  και τους εκπαιδευτικούς του ΣΔΕ που  συμμετείχαν.
Εφαρμόζεται το Πιλοτικό Πρόγραμμα  παροχής υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας με τη χρήση της Τηλεψυχιατρικής, από τη Μ.Κ.Ο. «ΚΛΙΜΑΚΑ» με  εξαιρετικού τύπου συνεργασία, που έλυσε σε μεγάλο βαθμό τις  ανάγκες των εγκλείστων γυναικών  και πραγματικά έχει κερδίσει την αποδοχή από τις ίδιες τις θεραπευόμενες και το προσωπικό – γεγονός καθόλου αυτονόητο κα πολύ δύσκολο στο χώρο μας. Έχει  συντελέσει στη λειτουργικότητα των ατόμων που αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας και έχει διαπιστωθεί μείωση των ψυχοφαρμάκων.        Από τα μέσα Ιουνίου 2011 που τα περιστατικά αυτοκτονικής συμπεριφοράς  καταγράφονται, αναλυτικά  έχουμε  32 αυτοτραυματισμούς , από  21 γυναίκες  από τις οποίες οι 19 έχουν ιστορικό τοξικοεξάρτησης.
 Οι γυναίκες  που εμφανίζουν συμπεριφορές επικινδυνότητας ή  απόπειρα παραπέμπονται πλέον για συνεδρία με τον Ψυχίατρο της Κλίμακας μέσω τηλεψυχιατρικής  και από εκεί καθορίζεται η αγωγή τους σύμφωνα με τις γνωματεύσεις.
            Τα Προγράμματα αυτά  δεν δημιουργήθηκαν από φιλοδοξία της διεύθυνσης και των επαγγελματιών να φαίνονται οι ίδιοι ως πρόσωπα ή η υπηρεσία τους, αλλά από επιθυμίες εξυπηρετουμένων γυναικών.  Η κάλυψη αναγκών σχετίζεται με την επιβίωση -που έχουμε εξασφαλίσει. Η επίτευξη επιθυμιών σχετίζεται με το «ευ ζην » κι αυτό μαζί με τη θετική ματιά των «σημαντικών άλλων» (όπως ελπίζει ο επαγγελματίας του χώρου μας να είναι για τους έγκλειστους) αλλάζει την επώδυνη πραγματικότητα.
Προτάσεις μας,
Δυστυχώς παρά τα αλματώδη βήματα μπορούμε να γίνουμε ακόμη καλύτεροι με:
Ενημέρωση και εκπαίδευση προσωπικού σε θέματα αυτοκτονικότητας, η δια βίου  μάθηση μας κρατά λειτουργικούς,
Διαγνωστικό έλεγχο από τους ψυχολόγους μας μέσω ψυχομετρικών εργαλείων σε όλες νεοεισερχόμεμες κρατούμενες και κυρίως για όσες βρίσκονται σε Ομάδα υψηλού κινδύνου.
Παροχή σταθερής ψυχιατρικής και ψυχολογικής στήριξης
Διαμόρφωση ασφαλούς χώρου φύλαξης για τα περιστατικά σε κρίση. 
Διεύρυνση της επικοινωνίας με το κοινωνικό περιβάλλον ώστε να υπάρχει διατήρηση οικογενειακών δεσμών , μείωση του στίγματος και δημιουργία δομών επανένταξης,
Οι Ειδικές επιστημονικές έρευνες στον γυναικείο έγκλειστο πληθυσμό και ανταλλαγή τεχνογνωσίας.
Τέλος, η δημιουργία ενός οδηγού πρόληψης και χειρισμού αυτοκτονικών συμπεριφορών στα καταστήματα Κράτησης ώστε η παρέμβαση να στηρίζεται στην πρόληψη, την έγκαιρη και επιστημονικά ενδεδειγμένη παρέμβαση και την  καλύτερη θεραπευτική αντιμετώπιση.
Το κυριότερο, η φροντίδα των επαγγελματιών που εργάζονται στα πλαίσιά μας,  φροντίδα που εμείς έχουμε να παρέχουμε στον εαυτό μας ως πρόσωπα και να εξελισσόμαστε. Συνάδελφοι που έχουν πάψει «να ζουν» στους διάφορους ρόλους τους, έχουν πάψει να είναι και θεραπευτικοί .
Φροντίδα επίσης  και από μέρους της Πολιτείας στους επαγγελματίες που εργάζονται σε ειδικά πλαίσια .
Αλλάζει κατά συνέπεια η πραγματικότητα όταν αλλάξει και η ματιά μας πάνω σ’ αυτή.
Όσο αναζητούμε και βρίσκουμε απαντήσεις σε υπαρξιακά θέματα, συμβάλλουμε να δημιουργηθούν συνθήκες και εξυπηρετούμενοι μας να κινητοποιηθούν σ’ αυτή την κατεύθυνση.  
Το « μαζί »   ως άνθρωποι ως επαγγελματίες  και ως φορείς είναι αυτό που κάνει τη διαφορά.                   
Σας ευχαριστώ.